Εφαρμογές αρωματοθεραπείας

Η αρωματοθεραπεία βρίσκει,  εφαρμογή σε θεραπείες ασθενειών, σε πρόληψη ποικίλων καταστάσεων, καθώς και σε τεχνικές της αισθητικής και της κοσμετολογίας. 

Επιμέλεια :  η Βανέσσα Παναγέα   Αισθητικός /Κοσμητολόγος *

Τα αιθέρια έλαια που αποτελούν τη βάση της αρωματοθεραπείας μπορούν να χρησιμοποιηθούν εσωτερικά ή εξωτερικά.

Εξωτερική λήψη

Όσον αφορά στις εξωτερικές εφαρμογές της αρωματοθεραπείας, αυτές περιλαμβάνουν διάφορες τεχνικές με συχνότερες τα λουτρά, τα επιθέματα, τις εισπνοές και τέλος το συνδυασμό με τη μάλαξη.

Με μάλαξη

Αποτελεί την ευρύτερα χρησιμοποιούμενη και πιο δημοφιλή μέθοδο αρωματοθεραπείας, ενώ για την αρωματοθεραπευτική μάλαξη και τις ευεργετικές της ιδιότητες έχει πραγματοποιηθεί πληθώρα μελετών που επιβεβαιώνουν τη δράση τους. 

Τα αιθέρια έλαια που χρησιμοποιούνται στην αρωματοθεραπεία είναι εξαιρετικά συμπυκνωμένα και για αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αυτούσια. 

Για τη χρήση τους σε μια συνεδρία, τα αιθέρια έλαια πρέπει προηγουμένως να αραιωθούν σε κάποιο φυτικό λάδι-βάση (για παράδειγμα αμυγδαλέλαιο, καστορέλαιο, σησαμέλαιο, λάδι φουντουκιού, λάδια αβοκάντο, λάδι χαμομηλιού, φυστικέλαιο, λάδι σταφυλιού, ελαιόλαδο, λάδι καλέντουλας, λάδι χοχόμπα).

Μεταξύ των πολύτιμων ευεργετικών επιδράσεων της αρωματοθεραπείας με μάλαξη συμπεριλαμβάνονται και η αύξηση ή μείωση της θερμότητας του σώματος. 

Το σησαμέλαιο, καθώς και τα έλαια peppermint και ευκαλύπτου μπορούν για παράδειγμα να επιδράσουν σαν  θερμαντικό μέσο για την αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του μυοσκελετικού. Αντίθετα η άρνικα και το σανταλόξυλο μπορούν να κατεβάσουν τη θερμοκρασία των μυών.

Όταν τα αιθέρια έλαια πρόκειται να εφαρμοστούν σε συνδυασμό με μάλαξη, ως βάση χρησιμοποιείται συνήθως το αμυγδαλέλαιο. 

Το μείγμα λαδιού και αιθέριου ελαίου ενδέχεται να είναι αραιό (περιεκτικότητας σε αιθέριο έλαιο 1%) ή κανονικό (περιεκτικότητας σε αιθέριο έλαιο 2%).

Για την παρασκευή του ενδεδειγμένου σκευάσματος αρωματοθεραπείας που θα χρησιμοποιηθεί στη μάλαξη, ακολουθούμε την εξής διαδικασία: 

Προσθέτουμε σε ένα δοχείο κατασκευασμένο από σκούρο γυαλί, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, την απαραίτητη ποσότητα βασικού ελαίου (10ml). Στη συνέχεια επιλέγουμε το αιθέριο έλαιο που θέλουμε ή το συνδυασμό τους και προσθέτουμε στο βασικό έλαιο τόσες σταγόνες από το καθένα όσες για να πετύχουμε την επιθυμητή συγκέντρωση του τελικού διαλύματος. 

Συγκεκριμένα, προσθέτουμε 4 σταγόνες όταν θέλουμε να προκύψει κανονικό διάλυμα και 2 σταγόνες όταν θέλουμε να προκύψει αραιό. 

Ακολούθως, κλείνουμε το μπουκάλι και το ανακινούμε. Καλό είναι το διάλυμα να χρησιμοποιηθεί άμεσα, αλλά σε αντίθετη περίπτωση πρέπει να αναγραφεί πάνω στο δοχείο η περιεκτικότητά του έλαια, η αραίωση και η ημερομηνία παρασκευής. 

Σε καμία πάντως περίπτωση η χρήση του δεν πρέπει να γίνει μετά από λίγες μέρες από την ημερομηνία παρασκευής.

Στο λουτρό

Η θεραπευτική δράση των λουτρών στον ανθρώπινο οργανισμό είναι γνωστή ακόμα από την αρχαιότητα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί ότι αυξάνεται σε σημαντικό βαθμό με την προσθήκη αιθέριων ελαίων. 

Τα λουτρά αποτελούν έναν από τους ευρύτερα διαδεδομένους τρόπους χρήσης των αιθέριων ελαίων, συνδυάζοντας την αρχαία πρακτική της λουτροθεραπείας με τις ευεργετικές ιδιότητες της αρωματοθεραπείας. Για παράδειγμα, η χρήση στο λουτρό ελαίων όπως το δενδρολίβανο, το θυμαρέλαιο ή το ελατέλαιο αυξάνει την αμυντική ικανότητα του οργανισμού.

Σύμφωνα επίσης με τους ειδικούς τα λουτρά αυτά βοηθούν σε δερματοπάθειες, μυοσκελετικά προβλήματα, ενώ επιπρόσθετα δρουν ευεργετικά στην ψυχοσύνθεση του ατόμου. Ανάλογα με το είδος του αιθλεριου ελαίου που προστίθεται στο λουτρό το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι διεγερτικό, ή χαλαρωτικό. 

Συγκεκριμένα, αιθέρια έλαια από δενδρολίβανο, θυμάρι, μέντα και άλλα τονώνουν τον άνθρωπο (επομένως είναι πιο ευεργετικό το λουτρό να πραγματοποιείται το πρωί), ενώ αντίθετα έλαια λεβάντας, χαμομηλιού, γερανιού ή σαντάλου προκαλούν γενική χαλάρωση (το λουτρό είναι πιο αποτελεσματικό το βράδυ).

Η συνήθης πρακτική αρωματοθεραπείας με λουτρό περιλαμβάνει την προσθήκη 15 σταγόνων καθαρού αιθέριου ελαίου (ή μείγματος) σε μπανιέρα γεμάτη νερό και την καλή ανάδευσή του. Ιδανική θερμοκρασία είναι 37-380C, ενώ η ενδεδειγμένη διάρκεια του λουτρού είναι 15-20 λεπτά. Παραλλαγή της ως άνω περιγραφόμενης διαδικασίας αποτελεί το «μικρό λουτρό», κατά το οποίο σε 2 λίτρα χλιαρό νερό προστίθενται 5-7 σταγόνες αιθέριου ελαίου (ή μείγματος) και η εφαρμογή του στο σώμα γίνεται με σφουγγάρι εμβαπτισμένο στο αρωματισμένο νερό.

Αρωματικός λύχνος

Ο αρωματικός λύχνος είναι μία συσκευή που βρίσκει εφαρμογή αποκλειστικά στην αρωματοθεραπεία. Αποτελείται από ένα μικρό δοχείο, στο κάτω μέρος του οποίου τοποθετείται κερί. Στο δοχείο τοποθετούνται νερό και λίγες σταγόνες από ένα αιθέριο έλαιο ή συνδυασμό τους, ενώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να μην καούν τα αιθέρια έλαια. Για το λόγο αυτό η πηγή θερμότητας, δηλαδή το κερί πρέπει να βρίσκεται σε κάποια απόσταση από το έλαιο και ταυτόχρονα το νερό στο δοχείο καλό είναι να ανανεώνεται συνεχώς όταν παρατηρούμε ότι έχει εξατμιστεί.

Η παραπάνω περιγραφείσα συσκευή βρίσκει εφαρμογή στον καθαρισμό της ατμόσφαιρας από δυσάρεστες οσμές, στην αντισηψία του χώρου με την αντιμετώπιση αερογενών μικροβίων, ενώ οι αρωματικές ιδιότητες των αιθέριων ελαίων προκαλούν αίσθημα χαλάρωσης και ευεξίας.

Εισπνοές

Οι αρωματικές ουσίες απορροφώνται από το βλεννογόνο της μύτης, και το οσφρητικό ερέθισμα μεταφέρεται στην αντίστοιχη περιοχή του εγκεφάλου, η οποία συνδέεται άμεσα με το κέντρο ελέγχου των συναισθημάτων. Είναι λοιπόν αυτονόητη η δράση της εισπνοοθεραπείας με αιθέρια έλαια στη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου.

Αναγνωρίζονται δύο τρόποι εφαρμογής της μεθόδου αυτής:

• Μπάνιο ατμών προσώπου:

 Σε δοχείο με ζεστό νερό τοποθετούνται λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου, και εισπνέουμε για περίπου πέντε λεπτά.

• Ξηρή μέθοδος: 

Στην περίπτωση αυτή οι σταγόνες του αιθέριου ελαίου τοποθετούνται σε ένα μαντήλι, το οποίο έρχεται σε πολύ κοντινή επαφή με τη μύτη και ακολουθούν βαθιές εισπνοές.

Στην κατηγορία της ξηρής μεθόδου αρωματοθεραπείας με εισπνοές εντάσσεται και η εφαρμογή αρωματοθεραπείας στα ατμόλουτρα.

Στην περίπτωση αυτή προστίθενται στη συσκευή ατμού 3-5 σταγόνες από το ενδεδειγμένο κάθε φορά αιθέριο έλαιο ή μείγμα τους. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι δεν μπορούν στη συσκευή ατμού να προστεθούν αιθέρια έλαια αραιωμένα σε φυτικό λάδι. Επίσης τα αιθέρια έλαια δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον ατμοζονιστήρα, αφού είναι ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Η διάρκεια έκθεσης του δέρματος καθώς και το είδος των αιθέριων ελαίων εξαρτώνται κυρίως από το βαθμό ξηρότητας του δέρματος. Συγκεκριμένα το ξηρό δέρμα εκτίθεται για 3 περίπου λεπτά και όχι περισσότερο από μια φορά το μήνα. Κατ’ αναλογία, το κανονικό δέρμα εκτίθεται για 5 λεπτά με συχνότητα 2 φορές το μήνα. Τέλος, το λιπαρό δέρμα μπορεί να εκτεθεί για 7 λεπτά και με συχνότητα ακόμα και μια φορά το δεκαπενθήμερο. Ειδικά στο λιπαρό δέρμα με ακμή η εφαρμογή μπορεί να είναι μεγαλύτερης διάρκειας και συχνότερη. Φυσικά στον κάθε τύπο δέρματος εφαρμόζεται και το ανάλογο αιθέριο έλαιο.

Ανθόνερο

Εξαιτίας της χημικής τους σύνθεσης, τα αιθέρια έλαια δεν είναι υδατοδιαλυτά. Παρόλα αυτά, όταν λίγες σταγόνες τοποθετηθούν σε νερό, μπορούν να μεταφέρουν σε αυτό τις θεραπευτικές και αρωματικές τους ιδιότητες. Τα ανθόνερα ή αλλιώς αρωματικά νερά χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση δερματικών προβλημάτων (δερματίτιδες, ακμή και άλλες δερματοπάθειες).

Ο συνηθέστερος τρόπος χρήσης των αιθέριων ελαίων είναι από τη μύτη, μέσω της όσφρησης. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μερικές σταγόνες για να αρωματίσουμε κάποιο ρούχο ή το μαξιλάρι μας, ή να ψεκάσουμε τον χώρο για πιο διάχυτο αποτέλεσμα. Άλλος ένας πρακτικός τρόπος αρωματισμού του χώρου μας είναι να χρησιμοποιήσουμε μια ειδική συσκευή θερμότητας (αρωματικός λύχνος), στην οποία το έλαιο τοποθετείται σε μία υποδοχή κάτω από την οποία υπάρχει πηγή θερμότητας, συνήθως κερί, που προκαλεί την εξάτμιση του ελαίου. Μπορούμε επίσης να κάνουμε εισπνοές βάζοντας μια μικρή ποσότητα του ελαίου σε καυτό νερό.

Τα αιθέρια έλαια απορροφώνται εύκολα από το δέρμα. Καθώς το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος, αυτός είναι ένας πολύ δημοφιλής τρόπος χρήσης και λήψης τους. Από την επιδερμίδα, οι δραστικές ουσίες των αιθέριων ελαίων περνούν στο αίμα και μέσω του κυκλοφορικού συστήματος φτάνουν σε ολόκληρο το σώμα και στον εγκέφαλο. Το θερμό περιβάλλον ευνοεί και επιταχύνει την απορρόφησή τους.

Σημειώνουμε ότι η μέση χρονική διάρκεια απορρόφησής τους είναι 90 λεπτά ενώ η χρονική διάρκεια αποβολής τους υπολογίζεται από 6 ώρες (το περισσότερο για υγιείς οργανισμούς) έως 14 ώρες (για εξασθενημένους οργανισμούς).

Μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους πρόσληψης αιθέριων ελαίων είναι το μασάζ, που συνδυάζει την ιαματική δράση των αιθέριων ελαίων με τη χαλάρωση. Άλλη δημοφιλής μέθοδος είναι η χρήση στο μπάνιο και το ντους, καθώς και η χρήση με κομπρέσες με νερό.

Προσοχή χρειάζεται όταν εφαρμόζουμε το αιθέριο έλαιο απευθείας στο δέρμα μας. Η άμεση επαφή είναι μια πολύ δραστική μέθοδος, κατάλληλη για πιο σοβαρές περιπτώσεις όπως οιδήματα, εγκαύματα, τραυματισμοί κ.λπ., η οποία όμως καλό είναι να αποφεύγεται αν δεν υπάρχει η συμπαράσταση ενός ειδικού.

 Εσωτερική λήψη

Η εσωτερική χρήση συνίσταται στη λήψη μερικών σταγόνων του ενδεδειγμένου αιθέριου ελαίου, διαλυμένου σε κάποια αλκοολούχα βάση και μάλιστα σε συγκεκριμένη αναλογία.

 Το σχήμα που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις εσωτερικής λήψης περιλαμβάνει τη συστηματική λήψη του αιθέριου ελαίου, μέχρις ότου για 20 ημέρες περίπου, που ακολουθείται από ολιγοήμερη διακοπή και την εκ νέου λήψη του ίδιου ελαίου, μέχρις ότου επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. 

Πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι κάποια έλαια απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν εσωτερικά γιατί μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα. 

Στην κατηγορία αυτή ανήκει το τριαντάφυλλο, το γιασεμί, το μύρο, το λιβάνι, η βενζόλη, το κόμμι και οι ρητίνες. Επίσης υπάρχουν αιθέρια έλαια ενσωματωμένα σε κάψουλες ειδικά παρασκευασμένες που προορίζονται επίσης για εσωτερική λήψη. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή αφού χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι αρκεί η κατάποση 2 γραμμαρίων καθαρού αιθέριου ελαίου μέντας για να επέλθει ο θάνατος λόγω σπασμού της επιγλωττίδας.

Όταν λαμβάνονται από το στόμα, τα αιθέρια έλαια δρουν ταχύτερα και πιο έντονα, είναι όμως πιο πιθανό να υπάρξουν παρενέργειες. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το έλαιο της ρίγανης, που είναι πολύ αποτελεσματικό κατά των λοιμώξεων, αλλά επίσης έχει και δερμοκαυστική δράση, έτσι όταν λαμβάνεται από το στόμα συνήθως προκαλεί παροδικό τσούξιμο, λίγο πολύ έντονο, στη στοματική κοιλότητα και στο λαιμό, που αποτελεί την απόδειξη της παρουσίας φαινολών στο αιθέριο έλαιο. Κάποια από τα αιθέρια έλαια που είναι ιδιαίτερα χρήσιμα όταν λαμβάνονται από το στόμα και είναι καλά ανεκτά από το πεπτικό σύστημα είναι από: θυμάρι, τεϊόδεντρο, ευκάλυπτο, μέντα πιπερώδη (το πολύ 1-2 σταγόνες), λεμόνι, μανταρίνι, βασιλικό, δάφνη και γαρύφαλλο (1 σταγόνα τοπικά σε στοματικά προβλήματα). Ας μην ξεχνάμε ότι η λήψη αιθέριων ελαίων ανεξάρτητα από τον τρόπο λήψης δεν πρέπει να γίνεται αυθαίρετα αλλά με παρακολούθηση από ειδικό.

* Απο τις σημειώσεις της για το  αντίστοιχο online σεμινάριο μας όπου ήταν και η κεντρική εισηγήτρια